Στον Δήμο Ηρακλείου τα Ενετικά Τείχη

 Με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού κυρίας Λίνας Μενδώνη, μετά από θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, η οποία δημοσιεύθηκε το απόγευμα της 29ης Μάϊου 2025, η χρήση των Ενετικών Τειχών περιέρχεται ξανά, για δέκα χρόνια (με δυνατότητα ανανέωσης), στον Δήμο Ηρακλείου. Η τελευταία, πενταετής, παραχώρηση των Τειχών στο Δήμο είχε λήξει το 2008.
Η παραχώρηση των Νεωρίων θα τεθεί σε δεύτερο χρόνο, αφού δρομολογηθούν συνολικά τα προγραμματιζόμενα έργα αποκατάστασής τους.
Με την απόφαση της παραχώρησης ανοίγει ο δρόμος για την υποβολή στο Ελεγκτικό Συνέδριο της ολοκληρωμένης Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτιστικής Ανάπτυξης (ΠΣΠΑ) για το έργο «Προστασία, αξιοποίηση και ανάδειξη της Ενετικής Οχύρωσης και των Νεωρίων του Ηρακλείου», μετά την πρόσφατη έγκρισή της από τη Δημοτική Επιτροπή του Δήμου Ηρακλείου και την Περιφερειακή Επιτροπή της Περιφέρειας Κρήτης, και τις σχετικές δεσμεύσεις πιστώσεων από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Συμβαλλόμενοι στην δεκαετή ΠΣΠΑ (2025-2035, με δυνατότητα ανανέωσης) είναι το Υπουργείο Πολιτισμού, η Περιφέρεια Κρήτης, ο Δήμος Ηρακλείου και ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ).
Ο Δήμαρχος Ηρακλείου Αλέξης Καλοκαιρινός εκφράζει τις θερμές ευχαριστίες του Δήμου Ηρακλείου
• στην Υπουργό Πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη για την ηγεσία της σ’ αυτή τη σύνθετη και κοπιώδη προσπάθεια που αναλήφθηκε σε στενή συνεργασία από την πρώτη σχεδόν μέρα εγκατάστασης της νέας δημοτικής αρχής και για την εμπιστοσύνη της την οποία διαβεβαιώνει ότι ο Δήμος Ηρακλείου θα τιμήσει,
• στον Περιφερειάρχη Κρήτης κ. Σταύρο Αρναουτάκη, σταθερό διαχρονικό συμπαραστάτη και καταλύτη σε κρίσιμες αποφάσεις,
• στην πρόεδρο του ΟΔΑΠ κυρία Νικολέττα Διβάρη-Βαλάκου και στα στελέχη του Υπουργείου Πολιτισμού, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, για την αγαστή συνεργασία και την επίλυση ζητημάτων που ανέκυψαν κατά τη σύνταξη της Προγραμματικής Σύμβασης,
• στους άμεσους πολιτικούς συνεργάτες, Αντιδημάρχους Τεχνικών Υποδομών Γιώργο Σισαμάκη, Πολιτισμού Ρένα Παπαδάκη, Περιβάλλοντος Νίκο Γιαλιτάκη, Οικονομικών Γιώργο Αγριμανάκη και Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Τάσο Τσατσάκη.
• στα στελέχη του Δήμου, και ιδιαίτερα στα στελέχη του γραφείου Παλιάς Πόλης του Δήμου Ηρακλείου Εύη Παπαδάκη και Κάλλια Νικολιδάκη καθώς και στους ειδικούς συμβούλους του Δημάρχου Ρίτα Χαιρέτη και Σπύρο Δοκιανάκη, για την ικανότητα και την αφιέρωση σε μια ακάματη και αποτελεσματική προσπάθεια δεκαέξι μηνών ως σήμερα που κατέληξε στο ολοκληρωμένο κείμενο της Προγραμματικής Σύμβασης μετά από πολλαπλές διαδοχικές εκδοχές.
Στη Προγραμματική Σύμβαση περιλαμβάνονται συνολικά 34 αντικείμενα, από τα οποία τα 23 αφορούν μελέτες, υπηρεσίες και προμήθειες και τα 11 έργα. Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται στο ποσό των 22.570.971,15 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ) και καλύπτεται από πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού ύψους 10.768.956,02 ευρώ και από πόρους του Δήμου Ηρακλείου ύψους 11.802.015,13 ευρώ. Από το σύνολο του προϋπολογισμού, περισσότερα από 15 εκατομμύρια προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) καθώς αφορούν σε έργα που έχουν εγγραφεί στη Στρατηγική Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης του Δήμου Ηρακλείου (ΣΒΑΑ) η οποία εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2024.

Τα έργα και οι παρεμβάσεις που περιλαμβάνονται στην Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης, συνοπτικά:
– Η ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος σήμανσης και προβολής του ισόπεδου τμήματος των Τειχών, από τον προμαχώνα του Αγ. Ανδρέα έως τον προμαχώνα Βιτούρι, με τη δημιουργία μιας γραμμικής πορείας που θα αναδεικνύεται με σημειακές επεμβάσεις, κατά μήκος ενός ανοικτού και μη διακοπτόμενου οπτικού πεδίου.
– Η δημιουργία μόνιμης Έκθεσης Ενθυμημάτων Εθνικής Αντίστασης στη Στοά Μακάσι, με εργασίες διαμόρφωσης εσωτερικά και εξωτερικά του χώρου, για να αποτελέσει ένα συμβολικό χώρο Μνήμης της Εθνικής Αντίστασης της Κρήτης.
– Οι αρχαιολογικές έρευνες και οι εργασίες για την στερέωση και τη στατική αποκατάσταση του παραθαλάσσιου τμήματος των Ενετικών Τειχών Ηρακλείου.
– Η μελέτη αντιδιαβρωτικής προστασίας της παράκτιας ζώνης της παλιάς Ηλεκτρικής, στον κόλπο του Δερματά και στην περιοχή δυτικά του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, όπου έχει διαπιστωθεί έντονη διάβρωση.
– Η οργάνωση εποπτικής έκθεσης για την ιστορία της πόλης του Ηρακλείου με τίτλο «Ηράκλειο – 40 αιώνες ιστορίας» στην πύλη Παντοκράτορα.
– Η μελέτη σύνδεσης του προμαχώνα του Αγίου Ανδρέα με το θαλάσσιο τείχος, με σκοπό τη σύνδεση και των πεζοδρόμων – ποδηλατοδρόμων των τειχών, με τα ήδη διαμορφωμένα δίκτυα στο δυτικό παραλιακό μέτωπο.
– Η μελέτη διαμόρφωσης χώρων στάθμευσης επισκεπτών του μνημείου, καθώς και τουριστικών λεωφορείων, σε τμήματα του μνημείου όπως στα εσωτερικά πρανή των προμαχώνων Αγ. Ανδρέα Παντοκράτορα, στην Λ. Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, στο μικρό τριγωνικό πλάτωμα που έχει διαμορφωθεί σε επίπεδο λίγο ψηλότερο από τη λεωφόρο Πλαστήρα, εσωτερικά του προμαχώνα Μαρτινέγκο, στο τμήμα της ανατολικής τάφρου του προμαχώνα Ιησού, επί της οδού Χαρ. Τρικούπη και στο τμήμα της ανατολικής τάφρου περιμετρικά του ερειπωμένου κτηρίου των Κυλινδρόμυλων Καστρινάκη, επί της Λ. Ικάρου.
– Η μελέτη ανάδειξης και αποκατάστασης των χαμηλών πλατειών και στοών των Ενετικών Τειχών, με τη δημιουργία χώρων επίσκεψης, πολιτιστικών εκδηλώσεων και αναψυχής. Οι χώροι αυτοί είναι: