ΤΟ ΧΡΥΣΑΦΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΒΥΘΟΥ Το ελληνικό σφουγγάρι ξαναγράφει την ιστορία του [εικόνες]

Αναφορές για την αλίευσή του εντοπίζονται στα έργα του Ομήρου ενώ η εκμετάλλευσή του χαρακτήρισε την οικονομική ζωή της νησιωτικής Ελλάδας για πολλά χρόνια στη σύγχρονη οικονομική ιστορία της χώρας.

Ο λόγος για το ελληνικό σφουγγάρι το «χρυσάφι» του ελληνικού βυθού, που μονοπώλησε την παγκόσμια παραγωγή για αιώνες και το οποίο σήμερα, μετά από μια μεγάλη καταστροφή που υπέστη το 1986, έγινε το όραμα ενός νεαρού startupper που πίστεψε ότι ήλθε η ώρα για το ελληνικό σφουγγάρι να αναγεννηθεί και ξεκίνησε την προσπάθεια αναβίωσής του. ‘Ενα φιλόδοξο ελληνικό start – up, η εταιρία Cleopatra’ s Sponges φιλοδοξεί να ξανασυστήσει στη διεθνή αγορά το ελληνικό σφουγγάρι, ένα κρυμμένο θησαυρό της Μεσογείου με τεράστιες δυνατότητες εμπορικής εκμετάλλευσης. Από τα έδρανα του Πανεπιστημίου Πειραιά και τις ερασιτεχνικές καταδύσεις, ο Αργύρης Κουτρούμπας «γέννησε» την ιδέα της ελεγχόμενης υδατοκαλλιέργειας του ελληνικού σφουγγαριού. Έχοντας ως όραμα την αναβίωση του ιστορικού κλάδου του εμπορίου του φυσικού σφουγγαριού με σεβασμό στο θαλάσσιο οικοσύστημα, δημιούργησε την Cleopatra’ s Sponges, μια start up εταιρία εμπορικής σπογγοκαλλιέργειας του κορυφαίου είδους Spongia Officinalis (Φίνο) στην Ελλάδα.

Η εταιρία, μοναδική στην Ελλάδα, εκμεταλλευόμενη τις πολύ ιδιαίτερες συνθήκες στο ελληνικό θαλάσσιο οικοσύστημα έχει καταφέρει σε ελεγχόμενο περιβάλλον – και συγκεκριμένα σε μια θαλάσσια «θερμοκοιτίδα» στο Ηράκλειο της Κρήτης – να αναπτύξει τις πρώτες καλλιέργειες σφουγγαριών. Η επιτυχία του «πειράματος» ενισχύει την αισιοδοξία ότι αυτό θα μπορέσει σύντομα να περάσει από το πιλοτικό στο εμπορικό πεδίο ανοίγοντας νέους δρόμους εμπορικής ανάπτυξης στη συγκεκριμένη βιομηχανία. Ένας «βουτηχτής» – όπως είναι η λέξη που χρησιμοποιούν στην Κάλυμνο για τους σφουγγαράδες – που με τη στολή του, το μεράκι του και τη συνδρομή της επιστήμης, θέλει να βαδίσει στους σύγχρονους δρόμους του εμπορίου, για την αναβίωση της ιστορίας του ελληνικού σφουγγαριού.

Η ακμή και η καταστροφή

Στη σύγχρονη οικονομική ιστορία η εντατική αλίευση σφουγγαριού ξεκίνησε ήδη από το 1800. Η εμπορική του εκμετάλλευση ήκμασε στα μέσα του 19ου με αρχές 20ου αιώνα στα Δωδεκάνησα και κυρίως στην Κάλυμνο και τη Σύμη, ενώ έπειτα επεκτάθηκε και σε άλλα μέρη.

Οι «σφουγγαράδες» διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην οικονομική ζωή των νησιών και συνέβαλαν στην εξάπλωση και αναγνώριση του ελληνικού σφουγγαριού σε όλο τον κόσμο. Μάλιστα, όπως λένε οι ειδικοί, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των σφουγγαριών που αναπτύσσονται στο Αιγαίο είναι μοναδικά στον κόσμο, καθώς το συγκεκριμένο οικοσύστημα υποστηρίζει τη γέννηση και ανάπτυξη υψηλής ποιότητας σφουγγαριών. Σε όλο τον κόσμο, υπάρχουν περίπου 7.500 είδη σφουγγαριών που αναπτύσσονται, με διαβαθμισμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Μόνο στην Ελλάδα όμως ευδοκιμεί η κορυφαία και ευρέως αναγνωρισμένη ποιότητα “silk”. Τα μεταξένια σφουγγάρια του Αιγαίου.

Η ανάπτυξη της συγκεκριμένης βιομηχανίας στην Ελλάδα έκανε την τέχνη του «σφουγγαρά» ένα success story στην ελληνική επιχειρηματική ιστορία.

Το 1986 όμως αυτή η πορεία διακόπηκε απότομα. Μια επιδημία, τα αίτια της οποίας ακόμα δεν έχουν γίνει γνωστά καθώς υπάρχουν πολλές αναπόδεικτες θεωρίες, κατέστρεψε πάνω από το 90% των σπογγαλιευτικών πεδίων της Μεσογείου, σε βάθος μέχρι 50 μέτρων.

Η ζημιά ήταν ολέθρια για τον κλάδο. Χάθηκαν πάνω από 20.000 θέσεις εργασίας ενώ οι απώλειες από τη ραγδαία πτώση της εξαγωγικής δραστηριότητας υπολογίζεται ότι υπερβαίνουν με σημερινούς όρους τα 150 εκατ. ευρώ. Οι περισσότεροι έλληνες σφουγγαράδες μετανάστευσαν στη Florida των ΗΠΑ όπου υπήρχε πρόσφορο έδαφος σπογγαλιείας, ενώ στην Ελλάδα όλα έδειχναν ότι το ελληνικό σφουγγάρι θα έμπαινε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας ως ένα εμπορικό προϊόν υψηλής προστιθέμενης αξίας στο παρελθόν, η πορεία του οποίου ανακόπηκε άδοξα.

Το στοίχημα

Ο 24χρονος φοιτητής Αργύρης Κουτρούμπας είχε τη φιλοδοξία να αναστρέψει αυτή την πορεία και από hobbystas δύτης έγινε επιχειρηματίας, επιδιώκοντας να αναγεννήσει την ελληνική παραγωγή σφουγγαριών στο βυθό της Ν. Μεσογείου.

Σήμερα υπάρχουν μόνο δυο εμπορικές σπογγοκαλλιέργειες στον κόσμο. Μία στο Pohnpei της Μικρονησίας, που εξάγει στην Αυστραλία και στις ΗΠΑ και μια μικρότερη στη Ζανζιβάρη, που διαθέτει τα σφουγγάρια της στη τοπική τουριστική αγορά.

Εκτός της αδιαμφισβήτητης ποιοτικής ανωτερότητας του ελληνικού σφουγγαριού, ένα άλλο πλεονέκτημα του Clepopatra’s Sponges είναι ότι εκτός από την παραγωγή και η συσκευασία των σφουγγαριών θα γίνονται στην Ελλάδα, συμβάλλοντας στην ελληνική οικονομία με θέσεις εργασίας και εξαγωγές. Αυτό εκτιμούν οι συντελεστές της εταιρείας, θα διευκολύνει την προώθηση τους και στην ευρωπαϊκή αγορά και γιατί όχι, και στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού στις μεγάλες αγορές των ΗΠΑ και του Καναδά.

Αν αναλογιστεί κανείς ότι η συνολική παραγωγή σφουγγαριών στην Ελλάδα ανήλθε φέτος σε μόλις 140 κιλά, έναντι των 100 τόνων που ήταν η παραγωγή προ του 1986 εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς το τεράστιο κενό σε ένα κλάδο με μεγάλες δυνατότητες τις οποίες μπορεί σταδιακά και αναπτυσσόμενη, να καλύψει η Cleopatras Sponges.

Ο ιδρυτής της εταιρείας Αργύρης Κουτρούμπας, (στο κέντρο) κατέκτησε την πρώτη θέση στον ελληνικό φοιτητικό διαγωνισμό Global Student Entrepreneur Awards (GSEA) του Entrepreneur’s Organization και εκπροσώπησε την Ελλάδα στον Παγκόσμιο Τελικό του GSΕA 2018 στο Τορόντο του Καναδά, όπου ανταγωνίστηκε με κορυφαίους φοιτητές-επιχειρηματίες από όλο τον κόσμο.

Το σφουγγάρι, πέραν της εμπορευσιμότητάς του ως είδος προσωπικής υγιεινής και φροντίδας αναμένεται να εισβάλλει δυναμικά τα επόμενα χρόνια στον κλάδο της κοσμετολογίας, αλλά και στον κλάδο της φαρμακευτικής καθώς σε πειραματικό στάδιο διερευνώνται ήδη πολλά υποσχόμενες ουσίες που αναπτύσσονται εντός αυτού οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν, υπό προϋποθέσεις σημαντικές εφαρμογές και στην ιατρική.

Αυτή τη στιγμή η Cleopatra’ s Sponges που εκκολάφθηκε στο Πρόγραμμα egg – enter•grοw•go που σχεδίασε και υλοποιεί η Eurobank σε συνεργασία με το Corallia από το 2013, έχει ήδη μπει στο «μικροσκόπιο» μεγάλων διεθνών οργανισμών.

Ο ιδρυτής της Αργύρης Κουτρούμπας, κατέκτησε την πρώτη θέση στον ελληνικό φοιτητικό διαγωνισμό Global Student Entrepreneur Awards (GSEA) του Entrepreneur’s Organization. Η διάκριση αυτή ήταν και το εισιτήριο για τον Παγκόσμιο Τελικό του GSΕA 2018 στο Τορόντο του Καναδά, όπου ανταγωνίστηκε με κορυφαίους φοιτητές-επιχειρηματίες από όλο τον κόσμο. Η εταιρία έχει ήδη λάβει χρηματοδότηση από την AFI (Action Finance Initiative )- μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που παρέχει πρόσβαση σε χρηματοδότηση με τη μορφή μικροπιστώσεων- για την ανάπτυξη της συσκευασίας, αλλά και τη δημιουργία πρώτων δειγμάτων του προϊόντος για την προώθησή τους στην αγορά.

Το μέλλον αναμένεται τουλάχιστον συναρπαστικό όσο συναρπαστικό είναι και το ίδιο το προϊόν. Και όχι μόνο για τον Έλληνα start upper που με την καινοτόμο ιδέα του κερδίζει ήδη το ενδιαφέρον ελληνικών και διεθνών εταιριών, αλλά και για την ελληνική νεανική επιχειρηματικότητα που μπορεί να βρει στο Cleopatra Sponges ένα παράδειγμα προς μίμηση και ένα ταλαντούχο πρεσβευτή στο δύσκολο ταξίδι προς τις ανταγωνιστικές διεθνείς αγορές που κρύβουν όμως μεγάλα περιθώρια αναγνώρισης, ανάπτυξης και κέρδους.